Ataki astmy mogą być przerażające zarówno dla osoby doświadczającej tych objawów, jak i dla osób będących w jej otoczeniu. W takich sytuacjach kluczowe jest szybkie i odpowiednie działanie, które może zapobiec poważnym konsekwencjom.

Astma, będąca przewlekłą chorobą dróg oddechowych, wywołaną procesem zapalnym lub alergicznym, charakteryzuje się zmiennym nasileniem objawów o charakterze napadowym. Atak astmy, który wymaga udzielenia pierwszej pomocy, zwykle jest konsekwencją silnej reakcji podrażnionej błony śluzowej oskrzeli na czynnik wyzwalający. W takich sytuacjach dochodzi do obrzęku, skurczu oskrzeli, rozwoju stanu zapalnego oraz zwiększonego wydzielania gęstego śluzu.

Wśród czynników mogących wywołać lub pogłębić atak astmy znajdują się m.in. dym, zanieczyszczenie powietrza, intensywne zapachy (jak perfumy), opary substancji chemicznych (np. kleje, farby, a także lakiery i zmywacze do paznokci), wysiłek fizyczny oraz zimne powietrze.

Pierwszym krokiem w udzieleniu pierwszej pomocy jest rozpoznanie objawów duszności lub ataku astmy. Objawy te mogą obejmować:

  • świszczący oddech lub trudności w oddychaniu
  • duszność (zazwyczaj wydechowa- chory może nabrać powietrze do płuc, ale nie jest w stanie wykonać wydechu)
  • wytężona praca mięśni oddechowych
  • skurcze w klatce piersiowej
  • suchy kaszel
  • wydłużenie wydechu
  • zwiększone wydzielanie śluzu
  • zwiększone tętno

Podstawową zasadą udzielania pierwszej pomocy przy ataku astmy oskrzelowej jest zwrócenie uwagi na stan osoby dotkniętej tym zdarzeniem. Istnieją jednak kilka kluczowych działań, które można podjąć w takiej sytuacji:

  1. Sprawdź, czy miejsce zdarzenia jest bezpieczne.
  2. Zapewnij osobie dostęp do świeżego powietrza.
  3. Jeśli możesz zidentyfikować i usunąć czynnik wyzwalający, to zrób to.

Jeśli osoba dotknięta dusznością jest przytomna, pomóż jej znaleźć najwygodniejszą pozycję i zachowaj spokój. W przypadku ataku astmy, ważne jest zadbanie o stan psychiczny chorego, dlatego towarzyszenie mu i uspokojenie są kluczowe. Jeśli wezwano pomoc medyczną, poinformuj osobę o tym, że profesjonalna pomoc jest już w drodze.

Niektóre osoby noszą ze sobą leki, które mogą przerwać atak astmy i mogą potrzebować pomocy w ich przyjęciu. Warto zaznaczyć, że nie trzeba znać szczegółowych instrukcji obsługi różnych typów inhalatorów, aby skutecznie udzielić pierwszej pomocy w przypadku objawów astmy. Osoba cierpiąca na astmę zazwyczaj jest dobrze zaznajomiona z użytkowanym przez siebie sprzętem; więc pomoc zwykle sprowadza się do dostarczenia inhalatora, przyniesienia go lub pomocy w podaniu.

Warto pamiętać, że nie zawsze leki wziewne są skuteczne. W niektórych przypadkach oddychanie jest tak szybkie i płytkie, że substancja nie dociera do dolnych dróg oddechowych. Jeśli kolejne dawki leków nie przynoszą efektu, należy natychmiast wezwać pogotowie ratunkowe.

Kluczowym celem pierwszej pomocy w przypadku astmy jest zapobieganie skrajnemu niedotlenieniu. Może to wystąpić, gdy drogi oddechowe zostaną całkowicie zablokowane, np. z powodu silnego skurczu oskrzeli lub zatoru oskrzelików dużą ilością gęstego śluzu.

Niekiedy, pomimo udzielonej już pierwszej pomocy przy pierwszych objawach ataku astmy, atak może być na tyle silny, że osoba traci przytomność. W takiej sytuacji należy natychmiast sprawdzić, czy samodzielnie oddycha. Jeśli nie, należy podjąć resuscytację krążeniowo-oddechową i kontynuować ją aż do przybycia pomocy medycznej.

Objawy zatrzymania oddychania na skutek skurczu oskrzeli obejmują senność, splątanie, brak słyszalnych oddechów oraz paradoksalne ruchy klatki piersiowej i brzucha. Po pewnym czasie może dojść do utraty świadomości i zatrzymania krążenia. W takiej sytuacji należy niezwłocznie podjąć resuscytację krążeniowo-oddechową.